Jigjiga(Cakaaranews) Arbaca 27ka September 2017. Kulan balaadhan oo lagaga hadlay xaalada horumarka deegaanka iyo taakulaynta dadkii soomalida ahaa ee ka soo barakacay deegaanka oromada ayaa ka qabsoomay hoolka shirarka ee kaali 1 ee xarumta madaxtooyada DDSI.

Kulankan oo uu hogaaminayay madaxwaynaha DDSI mudane Cabdi Maxamauud Cumar oo uu wehelinayo afhayeenka golaha xildhibaanada ahna gudoomiyaha XDSHSI mudane Maxamedrashiid Isaaq ayaa waxaa ka soo qaybgalay dhamaan masuuliyiinta  heer deegaaka, dhamaan shaqaalaha hay’adaha kala duwan ee heer deegaan, ganacsatada, hogaaminta odayaal dhaqamedka deegaanka iyo qaybaha kala duwan ee bulshada.

Waxaana ugu horayntii kulankan ka hadlay madaxwaynaha DDSI mudane Cabdi Maxamuud Cumar  sheegay in ujeedada kulankani  tahay sidii looga tashan lahaa   taakulanta iyo gar-gaarka la gaadhsiinayo  dadkii soomalida ahaa ee ka soo barakacay deegaanka oromiya madaxwaynaha ayaa sheegay in qofkasta oo soomaliya oo jooga gudaha dalkeena itoobiya  iyo dibadaba looga baahan yahay in ay kaalin mug leh ka gaystaan gar-gaarka la gaadhsiinayo dadkii soomalida ahaa  ee iyaga oo aan  waxba galabsan dambina aan galin  kaliya lagu soo barakiciyay magaca soomalinimada taasi oo loo baahan yahay in shaqaalaha dawlada, ganacsatada, qurba, maamulada degmooyinka gobolada iyo shaqsi kasta oo soomaliya looga baahan yahya in  si muwaadin-nimo leh uga gaystaan  gar-gaar mug leh.  Madaxwaynaha ayaa sheegay in isku dhacyada labada shacab ee wada dega xuduuda labada deegaan ee soomalida iyo oromadu  ka abuur-mijiray wakhtiyadii hore  horumar la aantii dhinaca jidadka iyo isku socodka degmooyinka iyo gobolada oo aad u leetay  balse maanta guulo waawayn laga gaadhay dbinaca isku socodka deegaanka gudihiisa oo laga baxay kala qoqobnaantii iyada oo   deegaanka laga suurta galiyay buundooyin iyo wadooyin sahlaya isku socodka bulshada deegaanka iyo gobolada DDSI  madaxwaynaha ayaa carabka ku adkeeyay cadawkasta lagaga guulaysan karo hirgalinta hawlaha horumarka.

madaxwaynaha oo hadalkiisa sii wata aayaa sheegay in    xukuumada DDSI qaadatay qorshayaal lagu tir tirayo fikirada xun xun ee mashaqaystenimada  iyada oo la sameeyay shirkada tabac iyo maal (TM) taasi oo suurtagalinaysa sidii bulshada deegaanku u noqonlahaayeen kuwa isku filnaansho dhinackasta leh gaadha taasi  oo xooga saaraysa abuuritaanka xirfadlayaasha dhiig joojinta saboolnimada madaxwaynaha yaa sheegay in xukuumada DDSI xooga saartay hirgalinta qorshayaasha horumarka waara iyada oo hadda xadhiga laga soo jaray  mashruuca biyo galinta masaafada dheer iyo horumarinta dhul daaqsimeedka birqod, gunagado, dig, marsin,  iyo gaashaamo kaasi oo fulintiisa ka dib bulshada xoolo dhaqatada ee dhul-daasimeedka deegaanadu ku tilmaameen mashruuca filan-waa

dhankooda waxaa ka hadlay kulankan odayaal dhaqameedka deegaanka ganacsatada iyo shaqaalaha xafiisyada heer deegaan kuwaasi oo sheegay in ay kaalin mug leh ka qadanayaan gar-gaarka la gaadhsiinayo shacabka soomalida ee ka soo barakacay deegaanka oromada waxayna hoosta ka xariiqeen in ay kaalin mug leh ka qaadanayaan taaba galinta qprshayaasha horumarka.  

Jigjiga (cakaaranews)Khamiis 28ka September 2017. xafiiska caafimaadka DDSI ayaa tababar u sooxidhay 40 xubnood oo in muda ahba qaadanaysay tababar laxidhiidha adeega daawaynta iyo xakamaynta cudurka qaaxada  ee laqabsatay daawada ee loo yaqaano MDR-TB iyadoo xubnahana laga soo kala xulay qaar kamid ah cusbitaalada iyo xarumaha caafimaadka Deegaanka.

Hadaba, Tababarkan ayaa waxaa xidhitaankiisii kahadlay Wasiirka Xafiiska Caafimaadka DDSI mudane Xasan  Ismaaciil Cali oo sheegay in xirfadlayaashan tababarka qadanayay labaray arrimo muhiim ah oo ay kamid yihiin in ay xaqiijiyaan dawada loogu talagay qofka cudurka qaaxada qaba ee laqabsatay daawada iyo sidii bukaanku wakhtigii loogu talagalay ugu qaadan lahaa iyo waliba sidii uu bukaanku si habsamileh ugu isticmaali lahaa si uu uga bogsado cudurka. Wuuuna intaa kudaray wasiirku in dadaal badan lagu bixinayo adeega baadhista cudurka qaaxada iyo daawayntiisaba islamarkaana lagaadhsiinayo dhamaan xarumaha caafimaadka. Wuxuuna kula dardaarmay in ay si fiican uga soobaxaan waajibaadkooda islamaarkaana xirfadlayaashan tababarka qaatay xaqiijiyaan oo ay yareeyaan tirada dadka qaba cudurka qaaxada laqabsaday daawada.

Ugudanbayna, kasooqaybgalayaashii tababarkan oo dareenkooda kahadlay ayaa sheegay in mudo shan cisho ah ay baranayeen cudurka qaaxada ee laqabsatay daawada. Waxayna tilmaameen in si wanaagsan ay u barteen xeeladaha kaladuwan ee lagula tacaalayo qaaxada laqabsatay dawada ee looyaqaano (MDR-TB) islamarkaana ay ugu adeegayaan bulshadooda sidii loogu talagalay.

Jigjiga(Cakaaranews) ሀሙስ  መስከረም18 2010 ዓም.  በኢትዮጵያ ሶማሌና ኦሮሚያ አዋሳኝ አከባቢዎች የሚፈጠሩ ግጭቶችን ከመነሻው ለመፍታት የመሰረተ ልማት አቅርቦት ችግር ለማስወገድ ትኩረት ሰጥቶ መስራቱን የክልሉ ፕሬዚዳንት ተናገሩ፡፡

የኢትዮጵያ ሶማሌ ክልል መንግሰት ፕሬዝዳንት ክቡር አቶ አብዲ መሀሙድ ኡመር እና የክልል ምክር ቤት አፈጉባኤ ክቡር አቶ መሀመድረሽድ ኢሣቅ ከአገር ሸማግሌዎች፣ ከንግድ ማህበረሰብ አባላት የመንግስት አመራሮችና ሰራተኞች በተገኙበት መድረግ በጅግጅጋ ከተማ አካሄደዋል፡፡

በመድረኩ ላይ የክልሉ ርእሰ መስተዳደር ክቡር አቶ አብዲ መሐሙድ በሰጡት መብራሪያ የኢትዮጵያ ሶማሊና በኦሮሚያ ክልሎች አዋሳኝ አከባዎች ለተፈናቀሉ ዜጎች መንግስት ከሚያደርግላቸው የምግብ፣የመጠሊያና የህክምና ድጋፍ ጉን ለጉን የህብረተሰቡን ተሳትፎ አስፈላጊ ነው፡፡

ለተፈናቀሉ ወገኖች ድጋፍ ለማሰባሰብ መላው የክልሉ ነዋሪዎች እና የዲያስፖራ አባላት ተሳትፎ እንዲያደርጉም ጠይቋል፡፡ተፈናቃዮችን መልሶ እንዲቋቋሙ ልዩ ድጋፍ በማድረግ ከጎናቸው መቆም ከሁሉም ህብረተሰብ ክፍል እንደሚጠበቅ ነው የተናገሩት፡፡

ተፈናቃዮችን በዘላቂነት መልሶ ለማቋቋም ክልላዊ የድጋፍ አሰባሳቢ ኮሚቴ በመድረኩ የተመረጠ ሲሆን ለድጋፍ አገልግሎት በኢትዮጵያ ንግድ ባንክና በሀዋላ አካውንት መከፈቱንም ተገልጸዋል፡፡

ክቡር ፕሬዝዳንቱ እንዳብራሩት አዋሳኝ የኢትዮጵያ ሶማሌና የኦሮሚያ ክልሎች ነዋሪዎች ለአመታት የነበረባቸው መሰረታዊ ልማት እጥረት ምክንያት ሲፈጠር የቆዩ ግጭቶችን ለማስወገድ አስተዋፅኦ የሚያደርጉ በርካታ የገጠር መንገዶችና ድልድሎች በእነዚሁ አከባቢዎች መገንባታቸውን ነው የተናገሩት ፡፡

የክልሉ ፕሬዚዳንት ባለፈው ሳምንት በጀረር፣ቆራሓይና ዶሎ ዞኖች ያካሄዱትን ግዙፍ የውሃ ፕሮጅክቶች ምረቃ የህዝቡ የልማት ጥያቄዎች ምላሽ የሰጡን እጅጉን የአርብቶ አደሩን የውሃ ችግር ያስወገዱ መሆናቸውን አብራርተዋል፡፡

በዚህም የክልሉ መንግስት የውሃ እጥረትን ለመቅረፍ ባለፈው ሳምንት ሦስት ዞኖች የሚያስተሳስርና ከመነሻው ቢርቆድ፣ ጉነገዶ፣ ዲግ፣ መርስንና ጋሻሞ ወረዳዎች በማገናኘት 250 ኪሎ ሜትር ጥልቅ ጉድጓዶችና የውሃ ቧንቧ የተዘረጋ ሲሆን በየ5ኪሎ ሜትሩ የእንስሳት ውሃ መጠቀሚያ ገንዳና ማህበረሰቡ ውሃ የሚያገኝበት 36 ቦኖዎች ተገንብቷል፡፡

በጀረር ዞን ጋሻሙ ወረዳ በተፈጥሮ መሬት አቀማመጥ ምክንያት በቅርብ ርቀት ውሃ የማይገኝባቸው አከባቢዎች መካከል ባን-ሀጉጋ፣ ኤልበሓይና በሊ-ጀኖ ጋሻሞ ከተማ 150 ኪ.ሜ.ርዝመት ለሚገነቡ የውሃ ፕሮጀክቶች በርእሰ መስተዳደሩ የመሰረት ድንጋይ ተቀምጠዋል፡፡

የመድረኩ ተሳታፊዎች በበኩላቸው ለተፈናቃዮች መልሶ ለማቋቋም ለሚደረገው ድጋፍ የበኩላቸውን እንደሚወጡ ቃል ገብቷ፡፡

የተፈናቃዮች ችግር የወገኖቻቸው ችግር በመሆኑ የራሳቸው አስፈላጊው ድጋፍ እንደሚያደርጉት ቃል ገቡ፡፡ የክልሉ መንግስት ዘርፋ ብዙ የልማት፣ የሰላምና የመልካም አስተዳደር ስራዎችን ስኬታማ ለማድረግ በቁርጠኝነት እንደሚሰሩም አረጋግጠዋል፡፡

Fiiq(Cakaaranews) Jumce 29ka September 2017. Madaxwanaha DDSI mudane Cabdi Maxamuud Cumar iyo wafti balaadhan oo uu hogaaminayo ayaa dhanka xarunta deegaanka ooga ambabaxay dhanka gobolka erer, Iyagoo Hlakaas xadhiga kagasoo jaridoona mashaariico waawayn oo  horyumarineed oo isugu jira Biyogalin  iyo jidad.

Shiniile(cakaaranews)Jumce 29ka, September 2017. Kulan balaadhan oo ay kasooqaybgaleen bulshada qaybaheeda kaladuwan ee kudhaqan degmada shiniile islamarkaana lagagawada hadalay sidii  loola dagaalami lahaa ganacsiga sharci darada ah ayaa kaqabsoomay degmada shiniile.

Hadaba kulankan wacyigalina ah ayaa waxaa ugu horayn kahadlay Gudoomiye-kuxigeenka Gobolka Siti mudane Cabdi-shakur Aadan Faarax oo sheegay in ganacsiga sharcidarada ahi uu yahay mid an u fiicnayn bulshad iyo deegaankaba. Wuxuuna intaa kudaray in dhamaan nooc kasta oo laga ganacsado oo sharci ah lakeeno degmada isagoo LC ah oo sharci ah. Wuxuuna tilmaamay in kotrobaanku yahay mid khatar ku ah dhamaan bulshada.

Sidookale, Kusimaha Gudoomiyaha Degmada Shiniile mudane Deeq Cumar Cabdulaahi ayaa isna dhankiisa si cilmiyayasan uga hadlay ganacsiga sharcidarada ah isagoo sheegay in ka ganacsiga kontrobaanku uu yahay mid dhibaato ku ah bulshada dhaqaale ahaan, caafimaad ahaan iyo walliba shaqo ahaan oo khatar ku ah.

Dhankakale, mudane Cabdulaahi Qorane oo ah xubin kamid ah koox kasoctay xafiska gaadiidka ganacsiga iyo warshadaha DDSI ayaa isna dhankiisa soojeediyay in dhamaan bulshada ganacsatada ahi ay kawaantoobaan ganacsiga sharci darada ah islamarkaana ay u ganacsadaan si sharci ah.

Ugudanbayna, bulshadii kasooqaybgashay shirkan oo dareenkooda kahadlay ayaa sheegay in ay balanqaadayaan in ay ladagaalamaan kotrobaanka islamarkaana ay hal meel uga soowada jeedsanayaan ladagaalanka ganacsiga sharci daroda ah.

Fiiq(Cakaaranews) Jumce 29ka September 2017. Madaxwanaha DDSI mudane Cabdi Maxamuud Cumar iyo wafti balaadhan oo uu hogaaminayo ayaa wajigii 2aad ee socdaalkii lamagcbaxay BBC uga ambabaxay  dhanka xarunta deegaankadhanka gobolka erer, Iyagoo Hlakaas xadhiga kaga kasoo jari doona mashaariico horumarineed oo waawayn   oo ay kamid yihiin buundada isku xidha degmada fiiq iyo degmada mayo’maluuqo, Biyo-galinta mugwayn, fiiq iyo  xamaro. Wadada iskuxidha magaalada fiiq iyo degmada mayu ee dhexmarta buuraha dhaadheer ee erereed iyo xadhig kajarka kuliyada farsamada gacanta ee magaalada fiiq.

Madaxwaynaha iyo waftigan balaadhan ee uu hogaaminyay ayaa inta ay dhexda kusii jireen waxaa si diiran loogusoo dhawaynayay tuulooyinka ay sii marayeen. Wuxuuna madaxwaynhu ubalan qaaday bulshada ku dhaqan inta udhexaysa tuulada itaashaale ilaa cobasha oo isu jira 70km in laga fulin doono biyo-galin balaadhan oo ay ka faaiidaystaan bulshada ku dhaqan tuulooyinkaas islamrakaana 5km ama 10 km loo samayn doono goob biyood ay ka cabaan dadka iyo duunyadaba.

Sidoo kale madaxwayne Cabdi Maxamuud Cumar ayaa ka aqbalay shacabka ku dhaqan tuulada cobasha codsi kood ah oo ahaa in loo sameeyo dugsi sare iyo in loo qalabeeyo xarunta caafimaadka ee tuulada isagoo madaxwaynuhu ka aqablay codsigoodii ay waydiisteen bulshada ku dhaqan tuulada cobasha ee degmada dhadhamane. Madaxwaynaha iyo waftigan balaadhan ee hogaaminayay oo kulamo la qaadanayay bulshada ayaa ku baraarujinayay shacabka inay ka faaiidaystaan khayraadka di’han ee dhulkeena sameeyana waxsoosaarka beeraha si aynu usoo ceshano isku filnaanshaheenii.

Ugu danbayna madaxwaynaha iyo wafti ayaa booqday wadada isku laamiga ah ee iskuxidhaysa jigjiga, fiiq iyo xamaro oo dhismaheedu bilowday iyagoo sidoo kale booqday ceel biyood lagu dhisay lacagta mashruucan oo laga fuliyay tuulada dudumacad ee degmada fiiq. Waxayna madaxwaynaha iyo waftigiisu wakhti xaadirkan ku suganyihiin magaalada fiiq ee xarunta gobolka erer.

Jigjiga, (cakaaranews), jumce, 29ka, September, 2017. Waxaa guud ahaanba maanta  ka bilowday deegaanka wareegii 1aad  ee sanadka 2010TI ee   ol olaha talaalka ka hortaga cudurka dabaysha (polio)  oo laga talaalayo caruurta da’doodu ka hoosayso 5 sano jir.

Haddaba xaflada   lagu daah furayay ol olaha talaalka ka hortaga iyo cidhib tirka   cudurka dabaysha(polio) oo uu si meeqaam sare ah u soo diyaariyay xafiiska caafimaadka DDSI ayaa ka dhacday jigjiga taasi oo ay ka soo qaybgaleen masuuliyiinta iyo shaqaalaha xafiiska caafimaadka DDSI, masuuliyiin ka socday xafiisyada iyo hay’adaha ay bahwadaagta yihiin xafiiska caafimaadka DDSI,  culimo awdiinka, iyo hooyooyinka loo talaalayay caruurta.

Waxaana, furitaankii  xafladii lagu daah-furayay ol-olaha talaalka ka hortaga cudurka dabaysha ka hadlay wasiirka caafimaadka DDSI mudane Xasan Ismaaciil Cali  oo si qoto dheer uga warbixiyay ahmiyada uu  leeyahay  talaalkan lagaga hortagayo cudurka dabaysha ee laga talaalayo caruurta dadoodu ka yartahay 5sano jir wasiirka ayaa sheegay in guud ahaanba maanta gobolada, degmooyinka iyo tuulooyinka deegaanka laga bilaabay ol olaha wareega 1aad ee sanadka 2010TI  kaasi oo lagu talaalayo dhamaanba caruurta deegaanka ee da’doodu ka ya r tahay 5sano jir wasiirka ayaa ku booriyay dhamaanba waalidiinta, hooyooyinka in ay si mug leh uga qayb-qaataan hirgalinta talaalkan lagaga hortagayo cudurka dabaysha si looga midho dhaliyo ujeedooyinka iyo ahmiyada laga leeyahay talaalkan.

Qaarka mid ah culimo awdiinka ka soo qayb-galay xafladii daah-furka  taalaalka ka hortaga cudurka dabaysha oo ka hadlay ayaa ka warbixiyay ahmiyada uu leeyahay talaalka ka hortaga cudurka dabaysha waxayna sheegeen in ay kaalin mug leh ka qaadanayaan ka culimo ahaan hirgalinta talaalka iyaga oo ku booriyay dhamaan waalidiinta caruurta in ay kaalin fir-fircoonka qaataan taaba galinta wareegan 1aad ee talaalka cudurka dabaysha.

dhankiisa xidhiidhiyaha kor u qaadita adeega caafimaadka ee xafiiska caafimaadka DDSI mudane Cabdishakuur Cabdilaahi ayaa si qoto dheer  uga warbixiyay ahmiyada uu leeyahay talaalkani lagaga hortagayo cudurka dabaysha (polio). isaga oo ka  warbixiyay dadaalada xoogan ee xukuumada DDSI iyo xafiiska caafimaadkuba ugu jiraan sidii loo joogtayn lahaa qorshaha lagaga hortagayo dhamaanba cudurada faafa, gaar ahaan ka hortaga iyo tir tiritaanka  cudurka dabaysha(polio Wuxuuna sheegay in  talaalkan ka hortaga cudurka dabaysha ee wareega 1aad guud ahaanba deegaanka laga talaalayo caruur dhan 1,055,662.  Oo ah caruurta da’doodu ka yar tahay 5 sano jir isaga oo  ku booriyay bulshada deegaanka in ay ka  qayb’qaataan ol olaha talaalka cudurka dabaysha una diyaariyaan caruurta  maadaamo oo ay  xirfadlayaasha caafimaadka guri’guri  u gaadhayaan.

Gabagabadii xafladan ayaa wasiirka caafimaadka DDSI mudane xasan ismaaciil cali waxa uu  dhib-cihii ugu horeeyay wareegan 1aad ee talaalka ka hortaga iyo tir tirida cudurka dabaysha  ku tiixiyay/dhib-ciyaya caruurtii da-doodu ka yarayd 5 jirka ee ka soo qayb-galay xafladan furitaanka.

Dhagaxmadaw(Cakaaranews)Sabti 30ka September 2017.Shirar kaladuwan oo kusaabsan abaabulka waxbarashada iyo sidii loodiwaangalin lahaa ardayda da’da waxbarashada gaadhay  ayaa kaqasoomay degmada dhagaxmadaw iyo waliba qaar kamid ah tuulooyinka hoosyimaada degmada iyadoo abaabulkana ay fulinayeen Koox kasocotay xafiiska waxbarashada DDSI.

Hadaba, shirarkan abaabulka ah ayaa waxaa kawarbixiyay marwo Maryan  Cabdulaahi Warsame oo ah madax kooxdka kooxda fulinaysay shirarkan abaabulka ah ee kasoctay xafiiska waxbarashada DDSI ayaa sheegtay in sifiican ugu qabsoomeen shirarka kusaabsan abaabulka waxabarashada islamarkaana ay isugu yimaadeen dhamaan waalidiinta iyo maamulka degmada dhagaxmadaw iyo waliba qaarkamid ah tuulooyinka hoosyimaada oo kasoo sameeyeen shirar kaladuwan. Waxayna xustay in shirarkan si wayn loogaga hadlayay dhanka diwaangalinta waxbarashada  ardayda dadoodu gaadhay, diwaangalinta waxbarashad dadka waawayn, iyo waliba diwaangalinta ardayda baahida gaarka ah qabta.

Sidookale, mudane Cabdulaahi  Muxumed Cabdi oo isna kahadlay kulamadan ayaa sheegay in kooxdani ay kasocoto xafiiska waxabarashada DDSI islamarkaana ujeedadoodu tahay in dhamaan degmooyinka iyo tuulooyinka gobolka jarar ay kasmeeyaan abaabul balaadhan oo ah dhanka waxbarahsda ee sanad dugsiyeedkan 2010. wuxuuna intaa kudaray in kooxdu ay tababar uqabatay macalimiinta degmada dhagax madaw kaasoo kusaabsan tayaynta waxbarashad iyo diwaangalinta ardayda.

Iskusoowada duuboo, waxaa dhamaan gobolada kasocda shirar kaladuwan oo ah abaabulka waxbarashada sanad dugsiyeedkan 2010.

Haarjano(Cakaaranews) Sabti 30ka September 2017.  Madaxwaynaha DDSI mudane  Cabdi Maxamuud Cumar iyo waftigii balaadhnaa ee uu hogaaminayay ayaa saaka magaalada fiiq uga ambabaxay dhanka buuraha dhaadheer ee gobolka erer isagoo madaxwaynuhu halkaas xadhiga kaga jaray wadada wayn ee laga hirgaliyay buuraha dhaadheer ee gobolka erereed ee udhexeeya fiiq iyo mayu islamarkaana iskuxidhaysa shacabka xarunta gobolka erer ee degmada fiiq iyo degmada mayamuluuqo.

Wadadan oo dhererkeedu dhanyahay 60km ayaana ah mid suurtagalinaysa islamarkaana sahlaysa isu socodka dhinacyada ganacsiga, gaadiidka, bulshada iyo xoolaha ee degmooyinka fiiq iyo mayu. Sidoo kale wuxuu madaxwayne Cabdi Maxamuud Cumar  uu xadhiga kajaray buundada wayn ee lasaaray togga erereed oo taariikhda abid markii 1aad kadhigaysa inay shacabka degmada mayumuluqo oo Gabi ahaanba ilaa nabi-aadam kago'naa deegaanka inay maanta kuxidhmaan deegaanka. Taas oo hada kahor marka laga baxo xarunta deegaanka ee magaalada jijiga ee loo socdo degmada mayu loo sii Mari jiray deegaanka hararida, deegaanka oromada, canfarta islamarkaana looga soo wareegi jiray ismaamulka addisababa, deegaanka shucuubta koonfureed iyo qaybo kamid ah deegaanka oromada masaafo dhan 600 oo km. Waxayna masaafadaas intaa le'eg ay xukuumadu maanta usoo gaabisay 60km oo kali ah. 

Hadaba MW CMC oo xadhigkajarka buundadan kula hadlay qaybaha kaladuwan ee bulshada ayaa sheegay inay xukuumada deegaanku wado dadaalo balaadhan oo ku aadan dhanka isu socodka bulshada deegaanka iyadoo xukuumadu hirgalisay wadooyin iyo buundooyin tiro badan tayana leh taariikhdana galay oo iskuxidhaya gobolada iyo degmooyinka deegaanka ee hada kahor kala qoqobnaa islamarkaana iskufilaanshaheena dhanka jidadka ladhamaystiray wakhti xaadirkan 100% .

Iskusoo wada duuboo, xadhigkajarkan kadib ayaa waxay madaxwaynaha iyo waftigiisu ugudbeen dhanka degmada mayumuluqo iyagoo kulan xog iswaydaarsi ah layeeshay qaybaha kaladuwan ee bulshada mayu.

Ugudanbayna, madaxwaynaha iyo waftigii uu hogaaminayay ayaa degmada mayumuluqo uga socdaalay dhanka galbeed ee degmadaasi si loo soo darso togga udhexeeya mayu iyo qubi iyo inay suurtagal tahay in lahelo goob sahlaysa in buundo lasaaro. Waxayna madaxwaynaha iyo waftigiisu ay wakhti xaadirkan kusugan yihiin haarjano oo ah dhul buuralay ah oo joogiisu aad usareeyo oo udhaxeysa degmada mayu iyo qubi.

Jigjiga,(cakaaranews), Sabti, 30ka September, 2017. Kulan balaadhan oo  deeqo iyo taakulayn   loogu uririnayay dadkii soomalida ahaa ee ka soo barakacay deegaanka oromada ee ay xukuumada DDSI dib u dajinta ugu samaysay tuulada qoloji  ayaa ka qaybsoomay madasha shirarka ee qaryaan dhoodaan ee caasimada deegaanka ee jigjiga.

Kulankaasi oo ay hogaaminayeen madaxwayne ku xigeenka DDSI ahna wasiirka beeraha iyo horumarinta reer guuraga DDSI marwo Sucaad Axmed Faarax, madaxa arimaha siyaasada xarunta dhexe ee XDSHSI mudane cumar maxamed, iyo gudoomiyaha gudiga abaaraha iyo soo barakacayaasha  mudane Khadar Macalin cali ayaa waxaa ka soo qaybgalay, golaha wasiirada DDSI,masuuliyiinta wakaaladaha iyo shirkadaha DDSI,  ganacsatada kala duwan ee heer deegaan iyo hantiiyalaasha deegaanka.

Waxaana, ugu horayntii ka hadashay kulankaasi madaxwayne ku xigeen ku xigeenka DDSI ahna wasiirka beeraha iyo horumarinta reer guuraaga DDSI marwo Sucaad Axmed faarax oo ka warbixisay ahmiyada kulankan iyada oo sheegay in ay tahay sidii deeqo, taakulayn iyo gar-gaar  loo gaadhsiin  lahaa dadkii soomalida ahaa ee ka soo baracakay gudaha deegaanka oromiya kuwaasi oo ay xukuumada DDSI iyo qaybaha kala duwan ee bulshada deegaanka dadaal xoogan ugu jiraan sidii loo taakulayn lahaa bulshadan  soo barakacday islamarkaana  hab nololeed-kooda looga dhigilahaa mid tagan madaxwayne ku xigeenka ayaa sheegay in looga baahan yahay ganacsatada, hantiilayaasha shirkadaha kala duwan ee deegaanka,  ha’yadaha dawlada iyo shaqaalaha  dawlada looga baahan yahay in ay kaalin mug leh ka gaystaan gargaarka iyo taakulanta la gaadhsiinayo bulshada soomalida ah ee ka soo barakacday deegaanka oromada.

Sidoo kale waxaa ka hadlay kulankan madaxa arimaha siyaasada xarunta dhexe ee XDSHSI  mudane cumar maxamuud iyo gudoomiyaha gudiga abaaraha iyo soo barakacayaasha mudane khadar macalin cali ayaa ka warbixiyay ahmiyada balaadhan ee uu leeyahay kulankani waxayna sheegaan in loo baahan yahay in siwada jir ah layskaga kaashado gar-gaarka iyo taakulaynta la gaadhsiinayo bulshada soomalida ah ee ka soo barakacday deegaanka oromada.

Kulankan ayaa intii uu socday waxay masuuliyiinta ka socotay laamaha dawliga ah, wakaaladaha, shirkadaha, ganacsatada iyo hantiilayaasha DDSI ugu deeqaan dadkan soomalida ah ee ka soo barakacay deegaanka oromada islamarkaana ku uririyeen intii uu kulankani socday  in ka badan aduun lacageed oo dhan  40 millyan oo birr.   

Fiiq(Cakaaranews) Axad 1da October 2017. Madaxwaynaha DDSI mudane Cabdi Maxamuud Cumar iyo waftigii balaadhnaa ee ay ku wahelinayeen mas’uuliyiin heer deegaan ah ee ku gudajiray socdaalkii BBC2 ee xadhiga lagaga jarayay mashaaricaha horumarineed ayaa kadib markay madaxwaynaha waftigu kasoo laabteen socdaalkii ay ku tageen degmada mayu ayaa wuxuu xadhiga kajaray kuliyada farasamada gacanta ee magaalada fiiq oo kamid ah kuliyadaha dhiig joojinta saboolnimada ee ay xukuumadu ka fulisay magaalada fiiq.

Hadaba xadhig kajar kadib ayaa wuxuu madaxwaynuhu kulan la yeeshay qaybaha kaladuwan ee bulshada islamarkaana ku baraarujyay inay ka faaiidaystaan horumarka laga fuliyay magaalada fiiq soona ceshadaan isku filnaanshaheenii. Wuxuuna madaxwaynu intaa ku daray inay kuliyadani tahay mid kamid ah dhiig joojinta saboolnimada ee ay xukuumadu ugu talagashay bulshada deegaanka loona baahan yahay inaad ka faaiidaysataan. Isagoo intaa kudaray inay bulshadu ka faaiidaystaan khayraadka dhulka kuna foorarsadaan khayraadka dhulkeena ee di’han islamarkaana soo saartaan waxsoosaarka dhulka.

Dhankooda waxaa ka hadlay qaar kamid ah bulshada ku dhaqan xarunta gobolka erer ee magaalada fiiq oo sheegay Inay aad oogu faraxsanyihiin kuliyadan dhiig joojinta ah ee maanta uu madaxwaynuhu  xadhiga laga jaray islamarkaana si fiican ooga faaiidaysan doonaan. Waxayna bulshadu carabka ku dhufteen inay taageersanyihiin guud ahaanba mashaariicaha horumarineed ee uu madaxwaynaha iyo waftigiisu xadhiga kagajarayaan gaar ahaan mashaaricaha dhaxal galka ah ee laga fuliyay jidka udhaxeeya mayu iyo fiiq iyo buundada iskuxidha mayu iyo fiiq. Iyagoo sidoo kale xusay inay garab istaagi doonaan horumarka ay xukuumadu kawado guud ahaanba deegaanka islamarkaana ku foorarsan doonaan wax soosaarka dhulka.  

Ugu danbayna madaxwaynaha iyo waftigan balaadhan ee uu hogaaminayo ayaa u amba baxay dhanka xarunta deegaanka ee magaalada jigjiga oo ay wakhti xaadirkan ku sugan yihii.

dhagaxbuur(cakaaranews) axad, 1da  October 2017, Shir lagu qiimaynayay waxqabadka rubuca 1,aad ee sanadka 2010TI ee degmooyinka gobolka jarar ayaa ka furmay  madasha  shirarka ee maamulka magaalada dhagaxbuur.

Shirkan  qiimaytan   diirada lagu saarayo hirgalinta qorshayaasha  horumarka iyo maamulka suuban ee u dajisnaa degmooyinka gobolka ayaa waxaa kasoo qaybgalay maamunta maamulka gobolka jarar oo uu ugu horeeyo gudoomiyaha gobolka jarar mudane cabdi cali mataan  iyo masuuliyiinta maamulada dhamaanta degmooyinka hoos yimaada gobolka jarar,

Furitaankii shirkan  qiimaynta ah  ayuu gudoomiyaha gobolka jarar mudane Cabdi Cali mataan   si fiican ugu qeexay maamulada degmooyinka ujeedooyinka iyo ahmiyada kulanka qiimaynta ah isaga oo sheegay  qiimayntan xooga la saarayo fulinta qorshyaashii u dajisnaa maamulada degaayinka  oo ah kuwii heer deegaan lagasoo dhaadhiciyey iyo kuwii degmada u qorshaysnaa labadaba sida:  qorshaha dhinaca wax soo saarka beeraha iyo dhaqashada xoolaha oo ah nidaam casiyo oo lagu hirgalinayo  qorshaha isku filnaanshaheena waan soo ceshan karnaa  iyo wacyigalinta bulshada, dakhliga, nidaamka cadcadaanta iyo islaxisaabtanka miisaaniyada, nidaamka gudi kushaqaynta isagoo gudoomiyuhu tilmaamay inay degmooyinku ku saleeyaan warbixintooda qotobada  sare kucad si ay wakhtiga uga faaiidaystaan.

Waxaana la guda galay dhagaysiga warbixinada waxqabadka rubuca 1aad ee maamulada degmooyinka maamulka gobolka jarar

Adhisababa(cakaaranews)Axad, 1da october 2017. Si kor loogu qaado adeegyada horumarineed iyo kuwa kaabayaasha dhaqaalaha dalka ayaa waxaa dawlada itoobiya iyo bangiga aduunku ay kala saxiixdeen heshiis lacageed oo dhan $ 1.3 bilion doolar. Taasoo isugu jirta labo qaybood oo kala ah taageero iyo dayn iyadoo lacagta taageeraha ahi ay dhantahay 700 oo milion oo doolar meesha 600 oo milyana ay tahay lacag dayn ah oo uu dalku iska gudi doono.

Hadaba, heshiiskan lacageed oo uu dalkeena u saxiixay Wasiirka Wasaarada Maaliyada iyo Horumarinta Dhaqaalaha JDFI mudane Dr Abraham Takesa ayaa sheegay in lacagtani ay waxwayn kaqaadanayso dhinaca adeegbixinta bulshada islamarkaana uu heshiiskani oo kakoobanyahay labo qaybood kaasoo ah dayn iyo taageero, iyadoo lacagta taageeraha ahi ay tahay 7boqol oo milyan oo doolar taasoo dalku u adeegsan doono horumarinta adeegyada aasaasiga ah ee biyaha, beeraha, jidadka iyo caafimaadka.. wuxuuna xusay in lacagta daynta ahina ay tahay lacag dhan 600 oo milyan.

Sidookale, wakillka baangiga aduunka oo fadhida dalkeenan ethipiopia marwo Misaker lene tariku oo iyadna dhankeeda kahadashay ayaa sheegtay in heshiiskani yimid kadib markii dalka itoobiya uu sidii loo baahnaa ufiliyay qorshayaashii baanka aduunka. Waxayna intaa kudartay in heshiiskani lacageed uu qayb mugleh kaqaadanayo hawlaha horumarka dalka.

Iskusoowada duuboo, daraasaadyada dhanka kobaca dhaqaalaha quseeya ayaa waxaa lagu sheegay in sanadihii ugu danbeeyay uu dalkan itoobiya kamid noqday wadamada kobaca dhaqaalahoodu xawliga ku socdo.

Jigjiga(Cakaaranews) Isniin 2da October. Waxaa la ogaysiinayaa dhamaan cid kastoo ka qaybqaadanaysa taakulaynta iyo gargaarka dadkii soomalida ahaa ee kasoo barakacay deegaanka oromada in gudigii taakulaynta iyo gargaarka barakacayaasha ay xafiis ka furteen xafiiska xarunta dhexe XDSHSI.

Hadaba waxaa cid kastoo ku sugan dalka ama deegaanka gudihiisa islamarkaana lacag ku shubay accountiyada la ogaysiinayaa in ay rasiidada ay lacagaha ku shubeen keenaan xafiiska ay gudidu ka furteen xarunta dhexe XDSHSI. Sidoo kale cida wada lacag kaash ahna ay keenaan isla xafiiska xarunta dhexe ee XDSHSI.  

Xamaro(Cakaaranews) Isniin 2da October 2017. Waxaa caawa degmada xamaro ee gobolka erer gaadhay laydhkii 24ka saac ahaa ee looga soo jiiday magaalada fiiq ee xarunta gobolka erer oo u jirta 54km.

Hadaba mashruucan laydh galinta 24 saac ee degmada xamaro oo ay gacanta ku haysay wakaalada dhismaha iibka iyo adeega gaarka ah ee booliska DDSI ayaa waxaa shabakada wararka ee cakaaranews ooga warbixiyay maareeyaha wakaalada dhismaha iibka iyo adeega gaarka ah ee DDSI mudane Axmed Maki Cabdulaahi iyo wasiir kuxigeenka xafiiska ganacsiga, gaadiidka iyo warshadaha DDSI ahna gudoomiye kuxigeenka gudiga dabagalka mashaariicaha kaabayaasha dhaqaale ee laydhka iyo telefoonada mudane Axmed Shugri  ayaa sheegay inuu mashruucan laydhgalinta ee xamaro uu yahay mashruuc ay gacanta ku haysay wakaaladu islamarkaana caawa loo fasaxay degmada xamaro lanasoo gabagabeeyay, Wuxuuna maareeyuhu intaa ku daray mashruucan laydhgalinta 24 saac ah ee degmada xamaro looga soo jiiday magaalada fiiq ee xarunta gobolka erer  uu dheerarkiisu dhanyahay 54km iyadoo mashruucan ay sidoo kale ka faaiidaysanyaan dhamaan tuulooyinka udhaxeeya fiiq iyo xamaro.

Ugu danbayna wuxuu maareeyuhu xusay in mashruucan laydhgalinta 24ka saac ee xamaro uu kamid yahay magaalooyinka u hor helay laydhka 24 saac ah islamarkaana ay xukuumadu ku  guda jirto sidii loo gaadhsiin lahaa magaalooyinka kale deegaanka. Barnaamijkan caalamiga ah ee laydhgalinta magaalooyinka iyo tuulooyinka deegaanka ayaa lagu wadaa inuu sida ugu dhakhso badan ku gaadhsiiyo degmooyinka kale ee deegaanka maadaama uu horumarka deegaanku yahay mid xawaare ku socda

Jigjiga(Cakaaranews)  ማክሰኞ መስከረም 23,2010 ዓ.ም የኢትዮጵያ ሶማሌ ክልል ህዝብ ከአንባገነኑ ደርግ ውድቀት በኋላ በሀገሪቱ በተፈጠረው ፌደራላዊ ዲሞክራሲያዊ ሥርዓት የኢትዮጵያ ሶማሌ ህዝብ እራሱን በራሱ ለማስተዳደር በሕገ-መንግስቱ የተረጋገጠለትን መብቶች በመቀበል ከቀሪው የኢትዮጵያ ሕዝብ ጋር በመፈቃቀድና በመከባበር ላይ በተመሠረተ ዴሞክራሲያዊ አንድነት ውስጥ እየኖረ ሲሆን በዚሁ መሠረት የሶማሌ ክልል ህዝብ ህገ-መንግሥቱ ባጎናጸፋቸው መብቶች ባለፉት 10 ዓመታት ውስጥ በተለያዩ ዘርፎች ማለትም በኢኮኖሚያዊ፤ በማህበራዊ፤ በፖለትካዊና እንዲሁም በፍትህ፤ በሰላም፣ ዴሞክራሲና የመልካም አስተዳደር ዘርፎች አመርቂ ውጤቶች አስመዝግቧል፡፡

በዚሁ መሠረት በመሰረተ ልማት ዘርፍ በተመለከተ ክልሉ ካስመዘገባቸው ውጤቶች ውስጥ መንገድን በተመለከተ በክልሉ ያሉትን መንገዶች በፌድራል የሚሰሩ መንገዶች፣ በክልል የሚስሩ መንገዶች እና የአከባቢዉ ማሕበረስብ (በክልሉ ህዝብ ተሳትፎ ) የተሰሩባቸዉ መንገዶች የሚከፋፈ ሲሆን በአጠቃላይ የመንገድ ርዝማት በ2002  ከነበረበት ከ1000 ኪሜ በመነሳት በ2009 ዓም ወደ 17600 ኪሜ ለማሳደግ ተችሏል፡፡

ከነዚህ መካካል 5096ኪሜ በአጠቃለይ በክልሉ አቅም የተሠሩ፣ መንገዶች ርዝመት 10200ኪሜ ደግሞ የአከባቢዉ ማሕበረስብና ህዝባዊ በሆነው ልዩ ፖሊስ አመከኝነት በጋራ የተሰሩ ናቸዉ ፡፡

ይህንኑ የመሠረተ ልማት ስራ የበለጠ ለማቀላጠፍና በተሻለ ጥራት፣ ጊዜ እና ወጭ እንድሰራ ለማድረግ ክልሉ የተለያዩ ኢንተርፕራይዞችን ማለትም የሶማሌ ክልል ልዩ ኢንተርፕራይዝ፣ ድዛይንና ቁጥጥር ኢንተርፕራይዝ እና የመንገድ ኮንስትራክሽን ኢንተርፕራይዝ የቋቋመ ሲሆን የተቋሞቹ ዋና ዓላማዎች ደግሞ በክልሉ የሚካሄዱ ግንባታዎች የክልሉ የመስፈፀም አቅም በላቀ ደረጃ ማስፈፀም ነዉ፡፡

የክልሉ መንግስትም ለተቋሞቹ መሽነሪና አስፈላግዉን ግባአቶችን አሞልቶላቸው እየተንቀሳቀሱ ይገኛሉ፡፡ ከዚህ በተያያዜም የክልሉ መንግስት በሰርቬይ፣ ድዘይን እና ቁጥጥር ራሱንችሎ በመስፈፀም ላይ ይገኛል፡፡

በሁለተኛ የእድገትና ትራንስፎርሜሽን ዕቅድ መሰረት የክልሉ መንግስት ዋና ትኩረት መስጠት ላይ የአዳረገው ድልድዮችን መገንበት እና ህዝቡን ከህዝቡ ጋር መስተሳሰር የሚችል መሰረተ ልማቶችን ተደራሽነት መድረግ ላይ ነው፡፡ከዚህ ጋር ተያይዞ በክልሉ የተገነቡ ዋና ዋና ድልደዮቹም የወንጌይ ድልድይ፣ ጌልዶህ ድልድይ፣ ሶራ ድልድይ፣ ሙላ ድልድይ፣ ቆራም ድልድይ፣ ደገህመደው (ኮርኡኤሊስ) ድልድይ እና ከቀብሪደሀር ድልድይ ተሰርተው ለህዝቡ አገልግሎት መብቃት ተችሏል፡፡

ከዚህ በፊት የክልሉ ህዝብ ብዙ ችግሮችን ሲያጋጥመው የነበረ ከመሆኑም በሻገር የክልሉ ህዝብ ከአንድ ወረዳ ወደ ሌላ ወረዳ ለመምጣት ረዥምና ዙሪያ ጥምጥም ጉዞ በመሄድ የማህበራዊና ኢኮኖሚያዊ ግንኙነት እንዳያደርግ የቆየ ነበር ፡፡

በአንደኛው የእድገትና ትራንስፎርሜሽን ዕቅድ የኢትዮጵያ ሶማሌ ክልል ህዝብመንገድ ለማገኘት ይወስድበት በአማካይ 30ኪሜ የእግር ጉዞ የነበረው ወደ 15ኪሜ መቀነስ ተችሏል ፡፡ በሁለተኛ የእድገትና ትራንስፎርሜሽን ዕቅድ መሰረት ደግሞ ወደ  5ኪሜ ለመቀነስ ተቅዶ፤ የተቀደዉ ምግቡን መምታት ችሏል፡፡

ከዚሁ ጋር ተያይዞ በኢትዮጵያ ሶማሌ ክልል በኤረር ዞን ሥር ከሚገኙ ወረዳዎች ሙሉሙልቆና ፊቅ ወረዳዎች የሚገኙ ህዝብ ከዚህ ቀደም በነበረው የመንገድ መሰረተ ልማት እጦት ሳቢያ ከዞኑ መስተዳር ጋር የማህበራዊና ኢኮኖሚያዊ ግንኙነት እንዳያደርግ እንቅፋት ሲፈጥርበት የነበረ ከመሆኑም ባሻገር በየጊዜው ሁለቱ ወረዳዎች ከኦሮሚያ መስተዳድር ጋር በሚዋሰኑባቸው አካባቢዎች በሚከሰቱት ግጭቶች ሳቢያ መሸሺያ በማጣት ለተለያዩ ኢኮኖሚያዊና ማህበራዊች ችሮች ይዳረጉ ነበር ፡፡

ለአብነት ያህል በሀመሮ እና በለገሂዳ ወረዳ የአለውርቀት 70 ኪሜ ሲሆን፤ በሁለቱም ወረዳ መሀል የሸቢ ሸበሌ ወንዝ ያልፍበታል፡፡ሆኖም ግን በለገሂዳ ወረዳ የሚኖሩ የክልሉ ህዝቦች ከክልሉ ህዝብ ጋር ለመገናኘት 3200 ኪሜ ደርሶ መልስ ይወስድበት ነበር ፡፡ በዚህም መሠረት በክልሉ መንገዶች ባለስልጣን ባለቤትነት እንድሁም የመንገዶች ኮንስትራክሽን ኢንተርፕራያዝ አስፈፃሚናት እና በክልሉ ዲዛይንና ቁጥጥር ኢንተርፕራይዝ አመካሪነት በኤረር ወንዝ ላይ በተገነባው ድልድይና እንዲሁም የመሬት አቀማመጡ ተራራማ፣ ሸለቆዋማና ለመንገድ ግንባታ አስቸጋሪ የነበረውን የመንገድ መሰረተ ልማት በመገንባት በሁለቱ ወረዳዎች የሚኖሩት የኢትዮጵያ ሶማሌ ክልል ህዝብ ከዞን መስተዳድሩ ጋር በቀላሉ እንዲገናኙ በማድረግ ከዚህ በፊት ይገጥማቸው የነበሩትን ዘርፈ ብዙ ችግሮች ለመቅረፍ የተቻለ ሲሆን የኢትዮጵያ ሶማሌ ክልል ርዕሰ መስተዳድር ክቡር አቶ አብዲ መሐሙድ ዑመር የተገነባውን የመንገድ መሠረተ ልማት አስመርቀው በይፋ ከፍቷል፡፡

በኢትዮጵያ ሶማሌ ክልል የመንገዶች ግንባታ ስኬት ጉዞ ለመስቀጠል በ 2010ዓ.ም በእቅድ ላይ ያሉ በርካታ መንገዶች እና ድልድዮች ተቅዶ በመከናወን ላይ ይገኛል፡፡

ከታቀዱት መንገዶች መካከል 98ኪሜ የሚሆን ከጅግጅጋ-ሲቲ ዞን መንገድ፣ 240ኪሜ የሚሆን አራርሶ-ዩኣሌ-አዋሬ-ዲግ ወረዳዎች የሚያስተሳሰር ፣ የ250 ኪሜ የጉረዳሞሌ-ቀርሰዱለ፣ 75ኪሜ ደግሞ በሁደት-ደዋወንዝ፣ 115 ኪሜ የሚሆን በቆልማዮ-አነበደን፣ 65ኪሜ የሚሆን የደገህቡር-ደገህመደው መንገድ፣ 28ኪሜ የሚሆን ሽላቦ-ኤርጉድበን፡፡ ከተቀዱት ድልድዮች ደግሞ የዳዋ ድልድይ፣ጎድ ኡስቦ ድልድይና የቁቢ ድልድይ ናቸው፡፡

ከዚህ ተያይዞ በፌዴራል መንግስት የሚከናወኑ የአስፋልት መንገዶችም ይገኙበታል፡፡ በአጠቃለይ ይህን ውጤት ለስኬት የአጎናፀፉት የክልሉ መንግስት ለለውጥ የሚያቅድ፣ ርዕይና ግብ በመቅረፅ፣ ዕሴትና ስልት መንደፍና የክልሉ ህዝብ አሳሚኖ መስራት የሚችሉ አመራር በማፍራት፣ የክልሉ ህዝብ ተሳትፎና ህዝባዊ በሆነውን ልዩ ፖሊስ አመከኝነት በጋራ የመጡ ውጤቶች ናቸዉ ፡፡

ጀማልአሊ፡-ነፃ ፀሃፊ

Erer (cakaaranews)Talaado, 3da October 2017. Shirar kaladuwan oo ku’aadan abaabulka waxbarashada iyo sidii loo diwaangalin lahaa ardayda da’da waxbarashada gaadhay, waxbarashada dadka-waawayn iyo waliba waxbarashada baahida gaar ka ah dadka qaba. Iyadoo abaabulkaasina ay kaqabsoomeen degmooyinka ay kamidka yihiin Ma’ayaso, Afdam, Gota-biki, iyo waliba qaar kamid ah tuulooyinka hoosyimaada degmooyinkaas.

Hadaba, shirarkan oo ay si wada jir ah u filinayeen qaar kamid ah masuuliyiinta Gobolka siti, masuuliyiinta degmooyinka iyo waliba koox kasocotay xafiiska waxbarashada DDSI  ayaa waxaa shabakada wararka ee cakaaranews uga warbixyay madax kooxeedka kooxda ka socotay xafiiska Waxbarashada DDSI mudane Cabdiwali Axamed Yaasiin oo sheegay  in abaabul balaadhan ay kasameeyeen degmooyinka Maa’ayso, Afdam, Gota–biki iyo waliba qaarkamid ah tuulooyinka hoosyimaada oo ay kamid yihiin Darceela, Gota iyo Hulaaboora iyo waliba kuwa kale. Wuxuuna tilmaamay in shirar kaladuwan ay layeesheen dhamaan bulshada qaybaheeda kaladuwan islamarkaana ay si wayn ugu booriyeen diwaangalinta waxbarashada ee sanad dugsiyeedkan 2010 T.I iyadoo ladiwaangalinayo caruurta dad waxbarashada gaadhay, waxbarashada dadka waawayn, iyo waliba waxbarashad dadka baahida gaarka ah qaba. Wuxuuna carabka kudhuftay in shaqooyinkan abaabulka ah ee aykooxdu wado ay sifiican ugala shaqaynayeen masuuliyiinta Gobolka Siti iyo waliba masuuiyiinta degmooyinkaas ay soo mareen.

Ugudanbayna, wuxuu xusay in meel fiican ay u marayso shaqooyinkoodii kuaadanaa abaabulka waxabarashada ee Gobolka siti islamarkaana caawa ay kusoo hooydeen Degmada erer iyagoo barii subaxana degmada erer kabilaabi doona kulamadii ay layeelanayeen maamulka iyo waxgaradka kudhaqan degmada.

Jigjiga (Cakaaranews) Tuesday 3^rd October 2017. Today consultation meeting held at Kaali conference hall in Jijiga. The participants of this meeting were traditional leaders and Somali regional state leaders. This consultation meeting has been discussed generally the current situation of the region and especially the continuous war that Oromo people perpetrating to Ethiopian Somali people. Accordingly, the regional state identified that Somali citizenries paid their lives and assets to the struggle that raided out Derg regime while not changing their name, language, religion and their culture. And also the regional state stated boldly that the Derg regime destroyed Somalis and also now a new version of Derg is emerged.

Meanwhile, the regional state indicated reasons behind this war; first reason behind this war is that Oromo is going forcibly land expansion and creating relationship to neighboring sea ports such as Somaliland and Somalia for importing heavy weapons for federal government destruction which Somali region become the only existing barrier confronted. The second reason is, the level of peace and security self-sufficiency that Somali region reached currently after ending terror groups like Al-Etihad, UBBO, ONAG and the like who just before stationed Eretria and using one boat to import weapons. The third reason is that Ethiopian Somalis opposed Oromo illegal upraising and re-establishing cruel Derg regime and also violating federal system and the supremacy of constitution. This illegal upraising was aimed to collapse current federal government that created peace, justice, equality and development that exist in the country.

Furthermore, the regional state expressed that Oromo feel sorry about the booming socio-economic development that the region implemented within short period of time especially the successes recorded in the infrastructural development such as roads and bridges construction, which made Oromo roads to be used no more in Some Somali woredas. For example Lagahida, Salahad, Qarsadhuule, Filtu and Mayamuluqo woredas were previously lack of roads that connects to the other part of the region but now the regional state built new roads and bridges which concluded the need to use other region’s road.

Moreover, the regional state told that a genocide event similar to Burma Genocide happened at Tulli-Gulled woreda where 8 boys wrapped together, poured fuel, and burned with fire. Like this event also 2 boys traveling at kebele called 147 near Moyale woreda were captured and also burned. The worst massacre is when 8 Somali patients at Yabelo Hospital collected and slaughtered.  Once more largest genocide which never happened inside Ethiopia took place at Awadey town where 18 people slaughtered to death, 300 injured and 27 individual are still missing. Simultaneously Oromo regional state didn’t respond that massacre occurred inside their region or they do not send even a condolence message. While Somali regional state, the federal government and human right organizations underlined that this genocide is not concerned border conflict.

 The regional state concluded their speeches that “we do not sit behind anybody to our citizenship and we are proud to be Ethiopian Somali and we are ready to fight everyone who wana violate our federalism. The state expressed that they neither need land nor property of other region. They added that they are valuing to live together peacefully with all nation and nationalities of the country in democratic order, as they planned to be the first, second and third prior plan of the Somali region.

Finally, Ethiopian Somali traditional leaders and former state presidents expressed deeply their thoughts and said that “Allah bestowed prosperous land, full of natural resources and larger than 353,000 KM² which makes it the second largest region of the country. This is why we don’t need land of other region”. The traditional leaders stated their commitment to live together peacefully and brotherly with all Ethiopian people and their respect of national federalism. They added that they understood Oromo administration is pushing Oromo people and militias, also arranging continuous aggressive wars towards Somali people inside Somali region for land expansion but Somali regional state is respecting the national rule of law, supremacy of constitution and as well negotiation decisions that prime minister HE Hailemariam Desalegn stated in keeping peace and stability. And also to respect media rules which fueling the conflict between two regions as well as to stop any act violating national peace and security. They identified that they are expecting the federal government to respond and take suitable action to whoever oppose the negotiation agreement. Therefore, Somali traditional leaders called to federal government that unfair protection given by federal only to Oromo region possible to create a collapse of our federalism and national oath.

ጅግጅጋ(Cakaaranews)መክሰኞ መስከረም 23/ 2010ዓ.ም.የኢትዮጵያ ሶማሊ ክልል መንግስት በጅግጅጋ ከተማ ካሊ1 አደራሽ ከክልሉ አገር ሽማግሎች ጋር በኦሮሚያ ጦርነት ዙሪያ አወያዩ፡፡በመድረኩ ላይም የክልሉ መንግስት ከፍተኛ አመራርና የክልሉ አገር ሽማግሎችም ተገኝቷል

በዛሬው እለት የክልሉ መንግስትና የክልሉ ሀገር ሽማሎችሁ በወቅታዊ ክልላዊ ጉዳዮችና በተላይ ኦሮሚያ በኢትዮጵያ ሶማሊ ህዝብ ላይ በቋሚነት እየፈፀመች ያለው ጥቃትና ጭካኔ የተሞላበት በደል ዙሪያ ውይይት ተካሄዷል፡፡የኢትዮጵያ ሶማሊ ህዝብ በቀድሞ አንባገነኑ የደርግ ሥርዓት ለማስወገድ የተደረገው ትግል ስማቸው፡ቋንቋቸው፡እምነታቸውና አኩሪ ባህላቸውም ሳይለወጡ ሀብታቸውና ነብሳቸው መፀዋትነት የከፈሉ ህዝብ ቢሆንም በአዲስቷ ኢትዮጲያ አዲስ የደርግ መንግስት ተቋቁሟል ብሎ በመድረኩ ላይ ሰጥቷል፡፡

በሌላ በኩል የክልሉ መንግሰት አሮሚያ በኢትዮጵያ ሶማሌ ላይ በቋሚነት የሚታወጃው ተከታታይ ጦርነት መንሰኤዎች እንደሚከተለው ገልፀዋል፡-1ኛ ኦሮሚያ የኢትዮጵያ ሶማሌ መሬት በኃይል ለመወሰድና ከጎሮቤት አገራት እንደሶማሊላንድና ሶማሊያ ጋር ግንኙነት በመፍጠርና እንደሁም የጎሮቤት አገራት ወደብ በመጠቀም ኢትዮጵያ የሚያፈራረሱበት ጦር መሳሪያ ለማስገባት ሲሆን በአሮሚያ ሴራ የክልሉ መንግስትና ህዝብ ከባድ ማቀብ ስለሆነበት ነው፡፡2ኛው የኦሮሞ ጦርነት በስተጀርባ ያለው ምክንያቱ ደግሞ በኢትዮጵያ ሶማሊ ክልልን የፈጠረ ሰላምና ማረጋጋት እንደሁም በሻቢያ የጋራ መቀመጭያ የነበሩት  ፀረ-ሰላም ኃይሎች እንደ አልኢተሓድ፡አልኢጃራ፡ኦቦ(ኦብነግ)ኦነግና የመሳሰሉት ፅንፈኞች ኤርቴሪያ የሚትሰጠው ጦር መሳሪያዎችን በአንድ ጀልባ ሲትላክላቸው ስለነበርና በኢትዮጵያ ሶማሌ ክልል መንግስት ስለተደመሰሱና የጦር መሳሪያዎች ማስገባቱ ስለታገደባቸው በኦሮሚያ ክልል ላይ ቁጭት ስላሳድባታል 3ኛው የኦሮሞ ጦርነት ምክንያቱ ደግሞ በቅርቡ አሮሞችሁ ሌላ ሸሚዝ በመልበስ የአዲስቷ ኢትዮጵያ ፍትህ፡እኩልነት፡ሰጥታና ልማትን ያጎፀፈው ኢህዴግን በቀላሉ ለመቀልበስና የፈዴራሊዝም ሥርዓትና የህግ የበላይኒናን ለመተራመስና አንባገነኑ የደርግ ሥርዓት ለማስመለስ ኦሮሚያ እያደረገች የነበረው ቀውስና ብጥብጥን በኢትዮጵያ ሶማሌ ህዝብና መንግስት ስለተወቀሱ ነው ተብሏል፡፡ከዚህ በተያያዜም የክልሉ መንግስት ኢትዮጵያነታችንም ከማንም ጀርባ ሆነን አንለምንም ብሏል፡፡

በተመሳሳይም ከአሁን በፊት በክልሉ የሚገኙ ወረዳዎችና ዞኖች ለመሄድ በሌላ ክልል ተቋርጦ ከረጅም ጉዞ በሆላ ሲደርሱ የነበሩ የክልሉ ወረዳዎችና ዞኖች በክልሉ መንግስት በአጭር ግዜ ውስጥ የተከናወኑ ዘርፈ-ብዙ ልማትን በተላይ መንገድና ድልድዮች በመገንባትና ሁሉም የክልሉ ወረዳዎችና ዞኖች በማስተሳሰሩና ከሌላ ክልል መዞሩ በክልሉ መንግስት ማቅረፉ በኦሮሚያ መንግስት ላይ ቁጭት ስለፈጠርበትና በተላይ በመንገድ መስረተ ልማት እጥረት በኦሮሚያ ክልል ተቋርጦ ሲገኝ የነበሩ የኢትዮጵያ ሶማሌ ወረዳዎች እንደ ለጋሂዳ፡ሰለሃድ፡ቁቢ፡መዩሙሉቆ፡ቀርሳዱላና ፊልቱ ወረዳዎች ከክልሉ ዋና ከተማ በመንገድ መስረተ-ልማትና በትላልቅ ድልድዮች ከማስተሳሰሩ ባሻገር የኢትዮጲያ ሶማሌ ክልል መንግስት በጥቅት አመታት ውስጥ በክልሉ ያከናወናቸው ትላሊቅ የውሃ ማቆሪያዎችና ሜጋ የመስኖ ግድቦችሁ ለግብሪና ምርትና ምርታማነትን ስለሚያገለገሉና ከኦሮሚያ ሲቀርብ የነበሩ አትክልትና ፊራፍሬዎችሁ በሶማሌ ክልል ገበያ እንዳይኖቸው የአሮሚያ ክልል መንግስት ለሶማሌ ገበያ የሚየቀረርቡት ምርት ትሊቅ ስጋት ስለሆነበት የኦሮሚያ ጦርነት አንዱ ምክንያት ተብሏል፡፡

በሌላ በኩል የክልሉ መንግሰትና አገር ሽማግሎች በመድረኩ ላይም 8 የቱሊ ጉሌድ ወረዳ ልጆችና በሞያሌ ወረዳ 147 በሚትታወቅ አከባቢ 2 የሶማሌ ልጆች ከመኪና አውሪዶ በላይ ላያቸው ጋዝ በማርከፍከፍና ጭካኔ በተሞላበት እንደቡርማዎችሁ በእሳት የተገደሉት ልጆች ኦሮሚያ መንግስት  የሀዘን መልእክት ባለመላካቸውን ሌላ ክፋት መሆኑም በመድረኩ ተገልፀዋል፡፡ሌላው በያቤሎ ሆስተፕታል ላይ እየታከሙ የነበሩትና በዶክተሮች በፊት ለፊት የታረዱት 8ቱ ሶዎችና በኢትዮጵያ ታሪክ ተሰምቶና ታይቶ የማይታወቅ በኣወዳይ ላይ በዘግናኝ መልክ በእሳት የተቃጠሉና የታረዱ18 ሶማሎች ሜቼም ከሶማሌ ህዝብና መንግስት ህልውና የማይጠፋ ቁሱል ከመሆኑ ባለፈ እስካሁን የት እንዳሉ ያልታወቁ 27 ግለሰቦችና በመከላኪያ ሰራዊት የተረፉትና በጅግጅጋ ከተማ ህክምና እየተከታተሉ የሚገኙ 300 ሶዎችና በአጠቃላይ የኦሮሚያ ክልል አመራርና ፀጥታ ኃይሎችሁ በሶማሌ ንፁሃን ዜጎች ላይ የፈጸሙት በደል፡ጭካኔና ኢ-ሰብዓዊ ድርግቶች በሶማሌ፡ በፈዴራል መንግስትና በሰብዓዊ ድርጅት የተመዘገቡና ከ ሁለቱ ክልሎች ወሰን ጋር የማይገናኝ ፀያፍ ድርጊት መሆኑን የክልሉ መንግስት አስሚሮበታል፡፡

በተጨማሪም የኢትዮጵያ ክልል አገር ሽማግሎች፡የክልሉ መንግስትና ብሎም የኢ.ሶ.ህ.ዴ.ፓ.ከፍተኛ አመራሩ የኢትዮጵያዊነታቸው መብት የማይደራደርና በሌላ ሰበባሰበብ የማይሸፋፈን ጉዳይ መሆኑን እና በሶማሌነታቸው እንደሚኮሩም ተገንዝቦ የፈዴራሊዝም ሥርዓትም ሆነ ህግመንግስታችን ለማደፍረስ የሚመከር ማንኛውም አካላት ቀጥታ ጦርነት እንደሚያወጁና አፍሮ ለህግ እንደሚያቀርቡም አሳወቁ፡፡ በሌላ በኩል የክልሉ አገር ሽማግሎች፡የክልሉ የቀድሞ አመራር አባላትና የክልሉ የቀድሞ ፕሬዝደንቶች የክልሉ መሬት ሲፋት 353,000ኪ.ሜ2 መሆኑና በኢትዮጵያ ክልሎችም በቆዳ ሥፋት 2ኛ ክልል ሲሆን በህዝብ ብዛትም የኢትዮጵያ ሶማሌ ቤሔረሰብ 3ኛ ደረጃ እንደሚያዙና ፈዴራሊዘም ሥርዓት ከተቋቋመበት ቀን ጀምሮ የሀገራችን ሰላምና ፀጥታ ከመጠበቅና  ከማስጠበቅም ከፍተኛ አስታዋፀኦ ያደረጉ ህዝብና መንግሰት መሆናችን ከማንም አልተሰወርም ብሏል፡፡

በተጨማሪም የአሮሚያ ክልል አመራር አባላት የኦሮሚያ ህዝብና መለሺያ አባላት በኢትዮጵያ ሶማሌ ክልል መሬት በጉልበት ለመያዝ እገፋፉና ተከታታይ ወረራዎችና ጥቃትም እየፈፀሙ እንደሚገኙም ተረጋግጧል፡፡ነገር ግን የኢትዮጵያ ሶማሊ ክልል መንግስት እስካሁን የሀገሪቱ ህግ ከማክበሩ ባለፈ ክቡር ጠቅላይ ሚኒስተራችን አቶ  ኃይለማርየም ደሳለኝ የሁለቱ ክልሎች ርዕሳን መስተዳደር ስምምነት ላይ የሁለቱ ክልሎች ሚዲያዎች የሀገሪቱ ሚዲያ ህግና ደንቦች እንድጠበቁና የተጋጩ ህዝቦች የማረጋጋት ሥራ እንደሳራ ያቀረቡ ጥሪ በማክበር ላይ ነን ሆኖም ግን ኦሮሚያ ክልል የራሳቸው ሚዲያ ተቋማት ከማንም ሳይደበቁ ሆን ብሎ የቀውስና የጦርነት መጠቀሚያ ሚዲያ ከማድረጋቸው ባሻገር በኦሮሚያ ክልል ውስጥና በአዋሰን አከባቢውች የሚኖሩ ሶማሌ ማህበረሰብን ከመጨፍጨፍና ከወረራ አልቆጠቡም ብሏል. በተያያም የክልሉ መንግስትና አገር ሽማግሎቹ በጭካኔ የተጨፈጨፉ ዞጎቻችን ከህልውናችን ሳይጠፋ ከአሁን ጀምሮ ኦሮሚያ በህዘባችን ላይ እያደረጉ ያለው ጥቃትና የሥርዓት አልበኝነት ወረራን ለአንድ ደቂቃ ያህል አንታገስም ብሏል፡፡በመጨረሻም የአትዮጵያ ሶማሌ ክልል አገር ሽማግሎች ኦሮሚያን እየጠበቃችሁ የኢትዮጵያ ህዝቦች ቤሔራዊ ቃልኪዳን የሆነው ህግመንግስታችንና የፈዴራሊዝም ሥርዓታችን አደጋ መሆኑን ለፈዴራል መንግስት ጥሪ አቀርቧል፡፡

Jigjiga(Cakaaranews) Talaado 3da October 2017. Kulan wadatashi ah oo kaduwan kulamadii hore oo ay yeesheen xukuumada iyo odayaal dhaqameedka deegaanka ayaa kaqabsoomay madasha shirarka ee kali 1.

Kulankan ayaa waxaa kasoo qaybgalay hogaaminta sare ee xukuumada iyo odayaal dhaqameedka deegaanka.

Hadaba kulankan oo lagaga wada arinsanayay xaalada guud ee deegaanka, ilaalinta dastuurka dalka iyo gaar ahaan dagaalada joogtada ah ee ay oromadu kuhayso shacabka soomaalida itoobiya ayaa waxay ugu horayn xukuumada deegaanku sheegtay in shacabka soomaalidu ay halgankii khadhaadhaa ee ay EPRDF lagashay kaligii taliskii cadaadiska dhargiga ee ay xukunka kaga tuurtay ay naftooda iyo maalkoodaba uhureen iyagoon badalin magacoodii, afkoodii, diintoodii iyo dhaqankoodiiba. Waxayna xukuumada deegaanka soomaalidu ay hoosta kaxariiqday inuu dhargigii hore burburay balse ay jiraan maanta dad raba inay beeraan dhargi cusub oo kaluuqad duwan.

Dhanka kale waxay xukuumada deegaanku cadaysay sababaha kadanbeeya dagaalka iyo weeraradan joogtada ee ay oromadu kugumaadayso shacabka soomaalida iyadoon ukala aaba yeelaynin balse magaca soomaali ku ugaadhsanaysa. waxayna sababahan uqeexday xukuumadu sidatan:

1. Dhul-balaadhsi ay oromadu kudoonayso inay xoog kuqaataan deegaanka soomaalida itoobiya si ay xidhiidh toos ah ula yeeshaan dakadaha wadamada aan dariska nahay sida somaliland, somalia, Djabouti iyo Kenya. si ay ugu sahlanaato inay danahooda gaarka ah ah kafushadaan hubkii ay kuburburin lahaayeen dawlada federalka ah ay ugala soo dagi lahaayeen. Taas oo uu deegaanka soomaalidu dayr adag oo bir ah uu kunoqday fikirkoodaasi.

2.Inay oromadu kacadhootay iskufilaanshaha dhanka nabadgelyada ee uu deegaanka soomaalidu gaadhay maadaama oo uu deegaanku gacan bir ah kuqabtay xadka dheer ee furan ee marinka u ahaa cadawga itoobiya islamarkaana uu deegaanku tirtiray ururadii nabadiidka ahaa ee sida Al-itixaad, Ubbo, Onag, alshabaab iyo wixii lamidka ahaa ee kadagaalamayay ama gabbaadka kadhiganayay gudaha deegaanka soomaalida oo ay Eritrea hubka hal doon ah usoo wada saari jirtay.

3.   Maadaama ay soomaalidu kahor-istaagtay oromada kacdoonadii khadhaadhaa iyo mudaaharaadyadii ay kurabeen inay kusoo celiyaan  nidaamkii cadaadiska dhargiga oo kuhadlaya luuqad kale si ay udumiyaan nidaamka federalismka ah iyo dastuurka dalka oo aysan la'aantood itoobiya jiraynin.

4.     Oromada oo kaxanaaqsan horumarkan dhinacyo badanaha ah ee mudo gaaban gudaheed uu deegaanka soomaalidu kugaadhay gaar ahaan guulaha dhanka jidadka iyo buundooyinka oo deegaankeenii kala qoqobnaa ee aysan degmo degmo kale ugudbi jirin, gobolna gobol kale kuxidhnaan jirin kadhigtay mid sal ilaa baar iskuxidhan oo aan maanta ubaahnayn in degaan kale loo sii dhexmaro taas oo meesha kasaartay inay degmooyinkii uxayirnaa deegaanka oromada wado la'aan iyo buundo la'aan awgeed balse soomaalida ahaa sida lagahida, salaxaad, qubi, mayumuluqo, qarsaadula iyo filtu inay toos isugu xidhmaan.

5.     Inay oromadu kakacday horumarka iskufilaansho ee uu deegaanka soomaalidu kagaadhay dhanka biyaha maadaama waxsoosaarka dalagyada kaladuwan ee beeruhu ay sare ukacayso islamarkaana ay suuq badan kuwaayayso oromadu halkaas.

Waxaa kale oo ay xukuumada deegaanka soomaalidu sheegtay inay deegaanka kadhacday arintii Burma kadhacday oo kale oo inta 8 wiil oo reer Tuli ah laqabtay oo la isku xidh xidhay baasiin lagu bil-bilay oo lagubay iyagoo nool, in 2 wiil oo gaadhi saaran lagala dagay meesha layiraahdo 147 oo udhaw mooyaale kadibna nolol lagu gubay. Waxaa taas kasii daran 8dii bukaan jiifka ahayd ee yaalay hospitaalka yaabeelo ee intay faleembadii kajareen ay gawraca ugu wada jiideen iyo inaysan marnaba itoobiya horay uga dhicin xasuuqii awaday oo kale oo ay kugawraceen 18 qof meesha 27 shaqsina ilaa hada lala’yahay meel ay geeyeen iyadoo 300 oo qofna dhaawac lagu soo gaadhsiiyay magaalada jigjiga oo ilaa hada ay qaarkood dhakhtarada yaalaan islamarkaana aysan ilaa hada xukuumada oromadu katacsiyayn iyadoo dhamaan dhacdooyinkaas foosha xun ay udiwaangashan tahay xukuumada federaalka ah iyo hay’adaha xuquul insaanka inay yihiin kuwo kabaxsan arinta xuduuda labada deegaan.

Xukuumada ayaana hadalkeedii kusoo xidhay in marnaba shacabka soomaalidu aysan itoobiyaanimadooda cidna uga daba fadhiyin oo ay soomaalinimadooda kufaanaynaan kuna yihiin itoobiyaan islamarkaana ay si cad ula dagaalamayaan cid kasta oo rabta inay burburiso nidaamka federalismka ah iyo wada noolaanshaha shucuubta reer itoobiya iyadoo xukuumadu intaa kudartay inaysan marnaba ubaahnayn dhul uu deegaan kale leeyahay oo uu dhulkeedu kabad-badan yahay oo xataa hadii sida sharciga dalku dhigayo loo isticmaalo uu kufilan yahay itoobiya oo dhan iyadoo xukuumadu intaa kusii dartay in nabad kuwada noolaanshaha qawmiyadaha dalku ay aas aas gun dhigeed utahay qorshaha xukuumada soomaalida itoobiya.

Ugudanbayna, dhankooda ayaa waxaa si qoto-dheer uga hadlay odayaal dhaqameedka, mas’uuliyiintii hore iyo madaxwayneyaashii hore ee deegaanka  oo dhamaantood sheegay in marka la eego dhanka baaxada dhulka ee deegaanka soomaalida oo ah in kabadan 353,000km2 uu deegaanka soomaalidu noqonayo deegaanka 2aad ee ugu dhulka balaadhan dalka itoobiya meesha dhanka tirada dadka kunool dalka itoobiya marka la eegana ay qawmiyada soomaalidu noqonayso qawmiyada 3aad ee ugu tirada badan dalka iyo inay shacabka soomaalidu ay wadanka nabadgelyadiisa qaateen markuu nidaamkan federalismka ah ee itoobiyada cusub ee maanta uu dhashay.

Odayaasha oo hadalkda sii wata intaa kudareen inay maamulka oromada oo dabada kawada shacabkooda iyo maleeshiyaadka oromada ay weeraro iyo dagaalo gardaro ah oo isdaba joog ah kawadaan gudaha deegaanka soomaalida itoobiya. Dagaaladaas oo ay kudoonayaan inay dhulka soomaalida kuqabsadaan xoog balse ilaa hada ay xukuumada deegaanka soomaalidu dhawrayso shuruucda dalka iyo hadalkii raisal-wasaaraha JDFI mudane Hailemariam Desalegn ee ahaa in shuruucda dhanka saxaafada ay labada deegaanba ilaaliyaan lana dajiyo khilaafka shacabka labada dhinac balse aysan taas maamulka deegaanka oromadu dhag-jalaq usiinin oo ay sii wateen u isticmaalka mediaha goob dagaal oogid oo aysan cidna kaqarsanaynin si cad oo badheedh ahna ugu isticmaalayaan islamarkaana ay wali sii wadaan weeraradii iyo dagaalkii ay kuhayeen shacabka soomaalida ah ee kudhex nool deegaankooda iyo kuwa xuduudaba. Taas oo aan intaa kabadan loo adkaysan Karin oo xad gudub ku ah shacabka soomaalida ah kasokow xasuuqyadii ay galeen. Waxayna odayaashu cadeeyaan inay arinta oromadu tahay mid kawayn soomaalida oo kuwajahan itoobiya oo dhan.

Iskusoo wada duuboo, odayaal dhaqameedka deegaanka soomaalida itoobiya ayaa ugu baaqay xukuumada federalka ah in inta ay ilaalinayaan qawmiyada oromada ay macquul tahay inuu dumo nidaamka federalismka ah iyo axdigii qaran ee ay qawmiyadaha dalku wada galeen.